ب- همکاری‌های اطلاعاتی ایران و اسرائیل در سطح منطقه‌ای
در دوره محمد‌رضا شاه، ایران با بسیاری از کشورهای خاورمیانه، همکاری دو جانبه امنیتی برقرار کرد و در دهه‌های 60 و 70 میلادی در دو سازمان امنیتی منطقه‌ای (پیمان بغداد و سنتو) شرکت کرد. اعضای سنتو هم پیمانان امریکا بودند و در برابر سازمان نظامی ـ امنیتی ورشو که کشورهای بلوک شرق عضو آن بودند تشکیل شد. گرچه امریکا مستقیماً در روابط امنیتی ـ نظامی درگیر نبود ولی شاه را تشویق می‌کرد وارد این پیمان‌ها شود. ولی شاید بتوان گفت ایجاد روابط متنوع امنیتی غیر‌رسمی، بیش از سنتو در امنیت رژیم شاه موثر بوده است. (گازیوروسکی، 1371: 268).

مهمترین این روابط، پس از روابط امنیتی با امریکا، روابط امنیتی ایران و اسرائیل بود. این همکاری‌ها اساسا از آن رو به وجود آمد که ایران و اسرائیل، از شوروی، عراق، مصر و سوریه به عنوان دشمنان مشترک واهمه داشتند و به همین بهانه، همکاری اطلاعاتی ـ امنیتی علیه اتحاد شوروی و کشورهای عربی را آغاز کردند (گازیوروسکی، 1371: 268). برخی از منابع از برنامه‌ریزی هماهنگ سیا و M.I.6 برای سوق دادن ساواک به سوی اسرائیل ـ در راستای طرح‌های خاورمیانه‌ای امریکا ـ خبر می‌دهند (حسینی سمنانی، 1377: 109).
موساد13 به دلیل آنکه اعضای سرویس‌های مختلفش را از میان یهودیان شاغل در سرویس‌های اطلاعاتی اروپا و امریکا برگزیده بود، از ورزیده ترین افراد و قابلیت‌های بالایی در عملیات اطلاعاتی برخوردار بود. موساد، توانایی‌های عملیاتی بالایی در منطقه داشت و به دلیل جنگ‌های چهارگانه‌ای که با اعراب انجام داد نیاز و انگیزه بالایی نیز برای اینگونه عملیاتها داشت. تعداد بی‌شماری از ایرانیان، از جمله کسانی که در جریان امور قرار داشتند، گزارش کرده‌اند که اسرائیلی‌ها بر شیوه کار ساواک نظارت داشتند (Beit-Hallahmi, 1988: 11).
به تدریج ساواک در زمینه آموزش به خودکفائی رسید و توانست اساتید کافی تربیت کند ولی رابطه با اسرائیل قطع نشد و در برنامه‌های آموزشی که اسرائیلی‌ها به ساواک می‌دادند، گاهی از اساتید اسرائیلی دعوت به عمل می‌آمد و گاهی هیئت‌های 6-5 نفره، در مواردی که استاد مربوطه نمی‌توانست به تهران بیاید، به اسرائیل اعزام می‌شد. موارد آموزش عبارت بودند از:
1ـ کلیاتی درباره وظایف و مقررات کارگزینی، که بوسیله رئیس کارگزینی (سروان خداداد) تدریس می‌شد.
2ـ کلیاتی درباره مخابرات، که توسط رئیس اداره مخابرات ساواک تدریس می‌شد.
3ـ آموزش کامل برون مرزی توسط اداره کل آموزش ساواک.
4ـ آموزش روسای نمایندگی‌های ساواک در خارج از کشور، توسط استادان دعوتی از اسرائیل در عالی ترین سطح.
5ـ آموزش کامل ضد براندازی توسط استاد اداره کل آموزش ساواک.
6ـ توضیحاتی درباره فعالیت های براندازی و ضد براندازی توسط روسای ادارات کل سوم.
7ـ حفاظت پرسنل و اماکن و اسناد بوسیله استاد اداره کل آموزش.
8 ـ امور فنی و امکانات فنی ساواک توسط روسای بخش‌های اداره پنجم.
9ـ اطلاعات کلی درباره مسائل مالی ساواک توسط نماینده اداره کل ششم.
10ـ آموزش بررسی اطلاعات خارجی توسط اداره کل آموزش.
11ـ آموزش تحقیق بوسیله اداره کل آموزش (فردوست، 1369: 446-445).
سرویس‌های اطلاعاتی ایران و اسرائیل در دهه‌های 1960 و 1970 روابط رسمی با دستگاه اطلاعاتی ترکیه برقرار کردند. این سازمان که به نام «سه جانبه»14 مشهور شد، در طی جلسات منظمی که برقرار می‌شد، به عرصه تبادل اطلاعات ایران، اسرائیل و ترکیه در زمینه فعالیت‌های شوروی و کشورها ـ گروههای تندرو عرب در خاورمیانه، تبدیل گردید؛ و این اطلاعات برای هر سه کشور عضو بسیار مفید بودند. البته بیشتر همکاری ها میان سازمان های اطلاعاتی ایران و اسرائیل، خارج از سازمان سه جانبه و جدا از اسرائیل به انجام می‌رسید (گازیوروسکی، 1371: 271).
افزون بر عراق، ساواک و موساد همکاری‌های قابل توجهی درباره دیگر کشورهای عربی منطقه تبادل می‌کردند. از آن جمله اطلاعاتی بود که جاسوسان ساواک در سراسر کشورهای عربی درباره سازمان‌های مبارز فلسطینی و بویژه فتح جمع‌آوری می‌کردند و در اختیار اسرائیل می‌گذاردند. ایران و اسرائیل در این راه با ترکیه همراه بودند. اطلاعات مربوط به تندروهای عرب و اتحاد شوروی، از دیگر اخباری بودند که بین ایران، ترکیه و اسرائیل مبادله می‌شدند (حاجی یوسفی، 1382: 118).

ج- عملیات های مشترک ایران و اسرائیل
1- جنگ اعراب و اسرائیل و جایگاه ایران به عنوان هم پیمان اسرائیل
ورود یهودیان به اسرائیل در ابتدا با رفتار مهمان نوازانه و به عبارتی دیگر، ساده لوحانه‌ای از سوی اعراب همراه بود اما کم کم این رفتار به خاطر عملکرد یهودیان جای خود را به سوءظن و ناراحتی داد. اخراج مداوم زارعان و کارگران از سوی یهودیان و تحریم محصولات اعراب، تنفر عمومی را برانگیخت، ولی اعراب هنوز متوجه ابعاد سیاسی و ناسیونالیستی برنامه بسیار وسیع صهیونیست‌ها نشده بودند.
انگلیسی‌ها به عنوان قدرت حاکم در منطقه پس از آنکه از کارهای ابتدایی مربوط به استقرار یهودیان در میان اعراب فارغ گردیدند در 2 نوامبر 1917 با صدور «اعلامیه بالفور» خط‌مشی سیاسی خود را بطور رسمی روشن کردند. در این اعلامیه انگلیس متعهد شد که از استقرار یک کانون ملی یهود در فلسطین حمایت کند. در مقابل صهیونیست‌ها نیز از کنفرانس صلح ورسای خواستند تا قیمومت فلسطین را به انگلیسی‌ها بدهد (مومنی، 1384: 24).
در 9 دسامبر 1917 اشغال بیت‌المقدس از سوی انگلیس، اعراب را کمی به خود آورد. از این دوره به بعد است که فلسطین صحنه مقاومت مداوم بر ضد صهیونیست ها می شود. فاصله سالهای 1948-1917 را می‌توان دوره مقاومت کامل فلسطین نام نهاد و سالهای پس از آن، دوره مقاومت کشورهای عربی در برابر یهودیان و پشتیبانان غربی‌شان بود. در سال 1936 فلسطینیان جنبش عدم اطاعت عمومی را آغاز کردند و این شورش و اعتصاب که 174 روز طول کشید شامل تمام سازمانها و وسایل ارتباط جمعی می‌شد که توسط اعراب اداره می‌گردید. این اعتصاب با دخالت رهبران کشورهای عربی پایان یافت (مومنی، 1384: 25).
پس از سال 1948 و پایان قیمومت انگلیس بر فلسطین، تشکیلات صهیونیسم و دولت آن علنی و رسمی شد و فلسطین به دو بخش امنیتی و غیر‌امنیتی تقسیم شد. 90 درصد اعراب در بخش امنیتی به سر می‌بردند (مومنی، 1384: 26). از زمانی که دولت یهودی در سال 1948 در فلسطین تشکیل شد تا سال 1973، چهار جنگ بزرگ میان اعراب و اسرائیل رخ داد.
1ـ جنگ 1948 میان 5 کشور عربی مصر، سوریه، اردن، عراق، لبنان و صهیونیستهای سازمان یافته در گروههای نظامی، پس از آن آغاز شد که بن گوریون در 14 می 1947 تشکیل کشور اسرائیل را اعلام کرد. تا پایان سال 1948 و پایان جنگ، 78 درصد از خاک فلسطین توسط یهودی‌ها تصرف شد. اسرائیلی‌ها از استراتژی قتل عام بی‌رحمانه و کشتار وسیع اعراب برای ایجاد رعب و وحشت در میان اعراب بهره بردند. یهودیان به هر جا که رسیدند کسی را زنده نگذاشتند و به وحشیانه‌ترین شکل همه را می‌کشتند (سروش نژاد، 1385: 128-127). قتل نخستین بازرس سازمان ملل و دستیارش در فلسطین اشغالی روشن ساخت که هیچکس نمی‌تواند با برنامه‌های صهیونیستی مخالفت نماید و به سرعت گرفتار خشم و تنبیه مقامات صهیونیستی می‌گردد. کشتار دسته جمعی دیر یاسین، عین الزیتون و صلاح الدین در آوریل 1948، کشتارهای آگاهانه ای برای اخراج فلسطینی‌ها از راه ترور و وحشت بود (مومنی، 1384: 29).
2ـ جنگ دوم پس از ملی شدن کانال سوئز توسط عبدالناصر در سال 1956 و تجاوز اسرائیل، فرانسه و انگلیس از راه هوا، دریا و زمین به مصر آغاز شد. با دخالت امریکا و شوروی دروازه‌های سوئز، پس از تخلیه کلیه نیروهای نظامی مصری و خارجی، ملی اعلام شد ولی بخش‌هایی از خاک مصر در تصرف اسرائیل باقی ماند (سروش نژاد، 1385: 129-128).
3ـ جنگ سوم اعراب و اسرائیل، که به جنگ پنجم ژوئن یا جنگ شش روزه مشهور است با حمله هوایی ناگهانی اسرائیل به مصر آغاز شد که نتیجه آن نابودی نیروهای هوایی مصر در در بامداد 5 ژوئن 1967 بود. هواپیماهای اسرائیلی، سپس به سوریه، عراق و اردن نیر حمله کردند و پس از آن نیروهای زمینی یهودیان در مدت شش روز، تمام فلسطین و بیت‌المقدس، و بخش‌هایی از سوریه و اردن را تصرف کردند (سروش نژاد، 1385: 130-129).
4ـ جنگ چهارم اعراب و اسرائیل به جنگ اکتبر 1973، جنگ رمضان و یا جنگ یوم کیپور مشهور است. این جنگ با حمله نیروهای سوریه و مصر، با همکاری ارتش آزادیبخش فلسطین، به جبهه‌های صهیونیستها آغاز شد. این جنگ نیز در همان سال با حمایت نیروهای بین‌المللی و ناتو و بویژه آلمان از اسرائیل و رخنه در اتحاد اعراب، با شکست اعراب به پایان رسید. در جنگ چهارم اعراب و اسرائیل بود که عربها از سلاح نفت علیه اسرائیل و حامیانش بهره بردند (سروش نژاد، 1385: 131).
منابع داخلی و خارجی بسیاری بر همسویی سیاست‌های پهلوی با امریکا و اسرائیل در طی جنگ با اعراب خبر داده اند. خاطرات اطرافیان شاه نیز بیانگر این واقعیت است که ایران در جبهه حمایت از اسرائیل قرار داشته است:
«دو سال پیش [1967/1346] به هنگام جنگ عرب و اسرائیل، ما تعمدا جریان نفت را ادامه دادیم تا ما را در زمره عربها محسوب نکنند» (علم،1371-الف : 73).

یکی از پژوهشگران تاریخ نیز به این موضوع اشاره روشن تری دارد:
در جنگ 1973 متحدین اصلی اسرائیل (و امریکا) عبارت بودند از؛ پرتغال، هایلا‌سیلاسی14 از اتیوپی، شاه ایران (به عنوان متحد نزدیک)، آناستازیو سوموزو15 (دوست قدیمی اسرائیل)، یان اسمیت از آفریقای جنوبی، و رژیم سایگون از ویتنام جنوبی .(Beit-Hallahmi, 1988: 199)
یک محقق و روزنامه نگار امریکایی، نیز در تحلیل‌هایش به این موضوع اشاره می‌کند که در تمام دوره‌های سهولت یا صعوبت (سختی) اسرائیل، از میان سه کشور عربستان سعودی، اردن و ایران، که از سال 1957 خود را اتحاد اسلامی می‌نامیدند، کشور ایران تامین کننده اصلی نفت اسرائیل از طریق بندر ایلات16 در خلیج عقبه بوده است (Draper, 1968: 219-220).

2- همکاری ایران و اسرائیل در برانگیختن کردها علیه عراق
مرزهای عراق حساس‌ترین منطقه نظامی بالقوه خطرناک برای ایران بود، زیرا سایر همسایگان ایران انگیزه یا قدرتی برای حساسیت‌زایی نظامی در برابر ایران نداشتند. بویژه آنکه شوروی نیز از عراق و سوریه حمایت می‌کرد و به آنها اسلحه می‌داد (Reppa, 1974: 69).
محمد‌رضا شاه به اسرائیل اجازه داد از مرزهای مشترک ایران و عراق برای فعالیت‌های جاسوسی استفاده کند و مخالفان دولت عراق را آموزش داده و به آنها سلاح بدهد. لزوم و دلایل همکاری ایران و اسرائیل در این زمینه در یکی از اسناد ساواک به خوبی تشریح شده است:
«اطلاعات و تجارب حاصله نشان داده است که لبنان و سوریه از یک طرف، و عراق از طرف دیگر، به صورت پایگاه‌های اصلی فعالیت‌های فلسطینی‌ها علیه کشورهای مورد هدف درآمده است. با وقوع تحولات اخیر خاورمیانه و پشتیبانی بی‌دریغ شوروی از عراق و فلسطین، بدون تردید یکی از مراکز اصلی فعالیت‌های فلسطینی‌ها در مورد آموزش، طرح‌ریزی، رخنه در خلیج فارس و گروه‌های افراطی ایران، اسرائیل و غیره خواهد شد. روابط مصر و شوروی رو به تیرگی است و اگر صلح بین مصر و اسرائیل عملی شود، بدون شک مصر دیگر نمی‌تواند از فلسطینی‌ها حمایت کند؛ در حالی که شوروی‌ها نه تنها حمایت خود را از فلسطینی‌ها دریغ نخواهند نمود، بلکه به احتمال قوی، عراق را به صورت یک پایگاه قوی در خواهند آورد که فعالیت فلسطینی‌ها و عراقی‌ها علیه ایران در آنجا متمرکز خواهد بود.
با توجه خاصی که دولت عراق به ادامه فعالیت‌های فلسطینی‌ها به صورت رخنه در کشورهای ساحل خلیج فارس و یا به صورت حمایت از گروه‌های افراطی چپ معمول می‌دارد، این ضرورت احساس می‌شود که به ایرانیان تعلیم دیده یا در حال تعلیم در اردوگاه‌های آموزشی فلسطینی که مجددا به داخل ایران رخنه داده می‌شوند، یا ایرانیانی که علیه منافع و موسسات ایران در خارج از کشور به ویژه اروپا به کار برده می‌شوند، توجه خاص مبذول گردد. رخنه در سازمان‌ها، ستادها، اردوگاه های آموزشی فلسطینی و غیره و سپس مطلع شدن از اقدامات مورد نظر آنها قبل از حصول امکان به مبادرت به آنها باید هدف اصلی قرار گیرد؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنیم با استفاده از تجارب ما که به سهولت آن را در اختیار شما [سرویس اطلاعاتی اسرائیل] خواهیم گذاشت، در چارچوب یک عملیات مشترک ستادی، رخنه به درون سازمان‌های مختلف فلسطینی را مورد مطالعه قرار داده و سپس در صحنه بوسیله سرویس ایران، هدایت و اجرا گردد و از نتایج حاصله، هر دو سرویس [ساواک و موساد] بهره مند گردند...» (جدید بناب، 1385: 220).
در سال 1961 مقاومت سازمان یافته مسلحانه به رهبری ملا‌مصطفی بارزانی علیه بغداد آغاز شد. در شورش‌های 14 ساله کردها به رهبری ملا‌مصطفی (اسناد لانه جاسوسی (31)، 1379: 4016) ایران و اسرائیل از کردها حمایت می‌کردند (حسینی سمنانی،1377: 125). امریکا و اسرائیل به نیروهای بارزانی برای مخالفت با دولت عراق کمک می‌کردند. سند شماره (2) خیلی محرمانه ، تاریخ 19 دسامبر 1970، به «درگیری بلند مدت اسرائیل در منطقه کردستان و حمایت از بارزانی» اشاره مستقیم می‌کند (اسناد لانه جاسوسی (31)، 1379: 4040). البته جلال طالبانی، رهبر چپگرای کردهای عراقی که با رژیم بغداد مبارزه می‌کرد، در جناح ضد ایرانی قرار داشت و رقیب ملامصطفی بارزانی بود (علم،1371-الف: 78).
موساد و ساواک در آبادان عملیات مشترکی را برای گردآوری اطلاعات که توسط شبکه گسترده‌ای از خبرچینان در داخل عراق جمع آوری می‌شد، آغاز کرده بودند. این همکاری‌ها در نیمه دهه 1960 با استقرار ایستگاه‌های استراق سمع در مرزهای ایران و عراق تکمیل شد (حاجی یوسفی، 1382: 118).
اسرائیل سه پایگاه برون مرزی در ایران مجهز به دستگاه‌های استراق سمع الکترونیک ایجاد کرد که در سال 1337/1958 در طول مرز ایران و عراق در پایگاه‌های خوزستان (مرکز اهواز)، ایلام (مرکز ایلام) و کردستان (مرکز بانه یا مریوان) به فعالیت مشغول بوده است. این پایگاه‌ها به جاسوسی و کسب اطلاعات از عراق و دیگر کشورهای عربی مشغول بودند (فردوست، 1369: 369).
موساد از 1337/1958 به کردها کمک می‌کرد و از 1342/1963 کردها را آموزش می‌داد. در سال 1963 رهبران کرد و اسرائیلی‌ها (و در 1966 با حضور لوی اشکول17) در تهران سر میز مذاکره نشستند. کردها در جهت تضعیف دولت عراق از سوی اسرائیل تجهیز و آموزش داده می‌شدند .(Beit-Hallahmi, 1988: 19)
در خاطرات علم، چنین ادعا شده است که کردهای عراق تنها به کمک ایران قادر بودند به مقاومت علیه صدام ادامه دهند و به گفته شاه «بدون حمایت ما [شاه] ده روز هم در برابر عراقی‌ها دوام نمی‌آوردند» (علم، 1371-الف: 664). گازیوروسکی نیز عقیده دارد پس از آنکه ایران پیمان الجزایر را امضا کرد از حمایت نیروهای بارزانی دست برداشت و در نتیجه به دولت عراق اجازه داد قیام بارزانی‌ها را در هم بکوبد (1371: 270).
به نوشته علم، پس از قرارداد الجزایر و آواره شدن کردهای مخالف عراقی، جامعه بین‌المللی ایران را به خیانت متهم کرده بود. (علم، 1371-الف: 665).
یکی از مهمترین عملیات برون مرزی ایران و اسرائیل، کشف توطئه عراق در ایجاد یک آشوب در خوزستان و تاسیس جمهوری مستقل در آن ناحیه بود. این عملیات در زمانی صورت گرفت که در طول منازعات مربوط به جنگ سرد، روابط ایران و اعراب خصمانه بود و پس از به قدرت رسیدن جمال عبدالناصر مناسبات ایران و مصر به دستور ناصر قطع شده بود. اختلاف بر روی اروند رود روابط ایران و عراق را تیره کرده بود عراقی‌ها آبادان را «عبادان»، اروند‌رود را شط‌العرب و خوزستان را «عربستان» می‌نامیدند، پس از آنکه عبدالناصر از خلیج فارس به عنوان خلیج عربی یاد کرد اتحادیه عرب در 23 مرداد 1342/1963 تصمیم گرفت از نام «خلیج عرب» در اسناد رسمی و برنامه‌های درسی کشورهای عضو اتحادیه استفاده نماید (حسینی سمنانی، 1377: 115).

3- همکاری ایران و اسرائیل در جنگ داخلی یمن
در مهر 1341/ 26 سپتامبر 1962 از سوی نظامیان طرفدار ناصر به رهبری سرهنگ عبدالله سلال علیه امام محمد بدر پادشاه یمن، کودتایی انجام شد و حکومت جمهوری اعلام شد. امام البدر به عربستان گریخت و با حمایت عربستان و طرفداری قبایل شمال یمن، آتش جنگ داخلی در یمن برافروخته شد (حسینی سمنانی، 1377: 122). در طی جنگ داخلی در یمن شمالی میان سلطنت‌طلبان و جمهوری‌خواهان (1970-1962)، شوروی و مصر از جمهوری‌خواهان حمایت کردند و با برقراری یک خط هوایی از قاهره به صنعا، محمولات نظامی و پشتیبانی خود را به انقلابیون رساندند. اسرائیل، اردن، ایران و عربستان سعودی نیز با ارسال امکانات جنگی و آموزش نیروها، از سلطنت‌طلبان حمایت می‌کردند (Beit-Hallahmi, 1988: 17).
همکاری دستگاه امنیتی ایران و عربستان سعودی در قضیه یمن جنوبی، برجسته‌ترین نمود رابطه نیروهای امنیتی ایران (و اسرائیل) با عربستان بود. عربستان، ایران و اسرائیل در احساس نفرت از شوروی، تمایل به بلوک غرب، مخالفت با چپروی و نیروهای انقلابی بویژه در میان اعراب، با یکدیگر هماهنگ بودند (گازیوروسکی، 1371: 271).
اسرائیلی‌ها در حمایت از سلطنت‌طلبان یمن، از یهودیان یمنی ساکن اسرائیل بهره بردند که با همکاری سیا و موساد برای آموزش نظامی سلطنت‌طلبان از اسرائیل به یمن بازگشتند و با کمک از ایران ردپای دخالت اسرائیل در این قضایا پاک شد. به منظور کمک به نیروهای امام البدر، اسرائیل سلاح‌های روسی به غنیمت گرفته شده در جنگ با اعراب را به ایران می‌فرستاد تا پس از بازسازی و بسته بندی جدید (پاک کردن هرگونه نشانه‌ای درباره مبدأ اصلی) به یمن ارسال شود. پیش از هر چیز، یک مقام بلند پایه ساواک به منظور ملاقات با «کمال ادهم»18 رئیس سازمان اطلاعات عربستان سعودی و انجام هماهنگی‌های لازم به عربستان سفر نمود. همزمان یکی از معاونان سرلشکر نعمت الله نصیری رئیس ساواک به یمن شمالی اعزام گردید تا قبایل حامی سلطنت‌طلبان را از کمک‌های امریکا و هم پیمانانش آگاه ساخته، هماهنگی‌های لازم را درباره چگونگی دریافت این کمکها به عمل آورد (Sobhani: 45-46).

4- دخالت نظامی ایران در عمان
ایران و عربستان سعودی پس از همکاری موفق در زمینه بازگرداندن خاندان سلطنتی یمن در دهه 60، اقدام به سازمان دهی یک سازمان اطلاعاتی غیر رسمی به نام باشگاه سافاری19 نمودند. این سازمان که شامل فرانسه، مصر و مراکش هم می‌شد در دهه 1970 برای مقابله با نفوذ کمونیسم در افریقا تاسیس شد تا برای کشورهای افریقایی دوست که در خطر حمله نیروهای طرفدار شوروی بودند، اسلحه، اطلاعات و منابع مالی فراهم کند. گرچه ایالات متحده رسماً عضو باشگاه نبود ولی به شدت فعالیت‌های این باشگاه را تایید می‌کرد زیرا خود امریکا هم عملیات‌هایی مشابه و هم راستای آن در افریقا به عمل می‌آورد و ظاهراً باشگاه سافاری، امریکا را در جریان کامل فعالیتهای خود می‌گذارد.
این باشگاه در زئیر، سومالی، اتیوپی و عمان فعالیت‌هائی به عمل آورد. در میانه دهه 1970 ایران کمک نظامی گسترده‌ای برای دولت عمان فراهم آورد تا شورش ظفار را درهم شکند (گازیوروسکی، 1371: 272-271). ایران با حمایت مشترک امریکا و اسرائیل، اسلحه در اختیار سلطان قابوس قرار داد. در 29 آذر 1352 ارتش ایران مستقیماً وارد عمل شد و در طول دو سال بعد منطقه ظفار را از چریک‌های عمانی پاکسازی نمود (حسینی سمنانی،1377: 130). استدلال ایران این بود که مخالفان نظام ایران در این منطقه جمع آمده‌اند:
«سفیرمان از عمان همراه با نامه‌ای از ملک حسین وارد شد، که اسامی تعدادی از ملی‌گرایان کرد را که علیه جان شاه توطئه می‌کردند فاش ساخته است. فوراً نامه را به ساواک دادم» (علم، 1371-الف: 667).

              س م حسینی


منابع
1. آل احمد، جلال. (1374). سفر به ولایت عزرائیل. با مقدمه و نظارت شمس آل احمد. تهران، انتشارات مجید.
2. اسناد لانه جاسوسی امریکا. (1379). جلد 9، شماره 31 «کردستان1». دانشجویان مسلمان پیرو خط امام. تهران، انتشارات جهان کتاب.
3. اسناد لانه جاسوسی امریکا. (1379). جلد 10، شماره 33 «غید متعهدها». دانشجویان مسلمان پیرو خط امام. تهران، انتشارات جهان کتاب.
4. اسناد لانه جاسوسی امریکا. (1379). جلد 5، شماره 19«امریکا حاکی اشغالگران قدس». دانشجویان مسلمان پیرو خط امام. تهران، انتشارات جهان کتاب.
5. جدید بناب. علی. (1385). عملکرد صهیونیسم نسبت به جهان اسلام. تهران، مرکز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
6. حاجی یوسفی. امیرمحمد. (1382). ایران و رژیم صهیونیستی از همکاری تا منازعه. تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق.
7. حسینی سمنانی. سید حمید. (1377). بررسی روابط بین ایران و اسرائیل در دوران سلطنت محمد رضا پهلوی. استاد راهنما: دکتر مقتدر. استاد مشاور: دکتر رحمانی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
8. ربابه، غازی اسماعیل. (1368). استراتژی اسرائیل (1967-1948). ترجمه محمد رضا فاطمی. تهران، نشر سفیر.
9. سروش نژاد، احمد. (1385). صهیونیسم: نوزایی، استقرار، فروپاشی. تهران، نشر نی.
10. فردوست. حسین. (1369). ظهور و سقوط سلطنت پهلوی؛ خاطرات ارتشبد سابق حسین فردوست. تهران، موسسه مطالعات و پژوهش هاس سیاسی، انتشارات اطلاعات، جلد اول.
11. فلاح نژاد، علی. (1381). مناسبات ایران و اسرائیل در دوره پهلوی دوم. تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
12. گازیوروسکی، مارک ج. (1371). سیاست خارجی امریکا و شاه؛ ایجاد یک حکومت سلطه پذیر در ایران. ترجمه جمشید زنگنه. تهران، موسسه خدمات فرهنگی رسا.
13. علم. امیر اسد الله. (1371)-الف. گفتگوهای من با شاه (خاطرات محرمانه امیر اسدالله علم). ترجمه گروه مترجمان انتشارات طرح نو. تهران، طرح نو، چاپ سوم.
14. علم. امیر اسد الله. (1371)-ب. یادداشتهای علم، متن کامل دست نوشته امیر اسد الله علم. ویرایش و مقدمه: علینقی عالیخانی. تهران، کتابسرا.
15. مومنی. میرقاسم. (1384). صهیونیسم و پسا صهیونیسم در اسرائیل. کتاب خاور میانه (3) (ویژه بررسی مسائل داخلی رژیم صهیونیستی). تهران، موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات ابرار معاصر تهران.
16. Abadi, Jakob. (2004). Israel’s Quest for recognition and Acceptance in Asia: Garrison State Diplomacy. London, FRANK CASS PUBLISHERS.
17. Beit-Hallahmi, Benjamin. (1988). The Israeli Connection: Whom Israel Arms and Why? London, I.B.TAURIS & Co Ltd.
18. Draper. Theodore. (1968). Israel and World Politics, Roots of the Third Arab-Israeli War. New York, The Viking Press.
19. Huntington, Samuel p. (March 1973; 406). After Containment: The Functions of the Military Establishment. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science. pp 1-16.
20. Reppa. Robert B. (1974). Israel and Iran; Bilateral relationship and Effect on the Indian Ocean Basin. USA, PRAEGER PUBLISHERS.
21. Segeve, Samuel. (1988). The Iranian Triangle: The Untold Story of Srael’s Role in the Iranian Iran-Contra Affaires. New York, The Free Press.
22. Shahak, Israel. (1982). Israel’s Global Role: Weapons for Repression. AAUG. Belmont, Masahuset.

پی‌نوشتها:
1- David Ben Gurion
2- Military Attaché
3 - Colonel Yaakov Nimrodi
4 ـCENTO ،پیمان امنیتی امریکایی که در برابر پیمان امننیتی سیتو با محوریت شوروی ایجاد شده بود.
5- Uzi
6- Chief-of-Staff
7- Zvi Tzur
8- Lavi Project
9- State-of-the-art Jet Fighter
10- Israel Shahak
11- Sultam Military Enterprises
12- Mossad
13- Trident
14- Haile Selassie
15- Anastasio Somozo
16- Eilat Port
17- Levi Eshkol
18- Kamal Adham
19- Safari Club

منبع موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی

 نوشته شده توسط پژوهشگر در یکشنبه 89/4/6 و ساعت 12:4 صبح | نظرات دیگران()